 |
| Khoa học người máy không như những gì chúng ta tưởng |
Nhiều người nhận định rằng khoa học người máy là chỉ dấu cho
sự tiến bộ của xã hội chúng ta. Tuy nhiên, với tôi mà nói thì việc đưa vào sử dụng
các thiết bị người máy không phải là chỉ dấu sự tiến bộ của loài người, mà đúng
hơn, là sự thừa nhận thất bại tột cùng của nó.
Chúng ta đang di chuyển trong chiếc xe cắm trại và lái nó
trên quốc lộ. Và chẳng khó để thấy tại sao Cục Quốc lộ Liên bang vẫn tiếp tục
thúc đẩy, tính đến giờ là đã nhiều thập kỷ, việc sử dụng những chiếc xe hơi tự
lái. Con người lái xe thật kinh hoàng. Và khi nói điều này, tôi không chỉ có ý
nói về những người lơ đãng hay mắc sai lầm, như tất cả chúng ta thi thoảng vẫn
vậy, mà là những người cố tình lái xe rất tệ bởi lẽ họ cảm thấy cần phải vượt
lên trước.
Nếu bị dồn ứ thậm chí chỉ một chút thôi, chẳng hạn khi một
chiếc xe tải vượt qua một chiếc xe tải khác, người ta bắt đầu chạy đua với nhau
cố gắng để vượt lên trước. Đấy là bản chất con người ở mặt tệ hại nhất của nó.
“Tránh ra khỏi đường tôi đi, tôi là một tài xế đấy nhé!” họ dường như muốn nói
vậy, như thể chẳng ai khác cần phải đi đến bất cứ nơi đâu ngoại trừ họ.
Những chiếc xe tự lái, trong khi là một tiến bộ công nghệ, lại
là một sự thừa nhận rằng chúng ta không còn có khả năng lái xe nữa. Ngay cả những
tài xế xe tải đường trường, những người lái xe chuyên nghiệp từng có thời là
“Hiệp sỹ trên đường” cũng ngoặt xe khỏi làn, nhìn vào điện thoại và các thiết bị
nhắn tin trong khi lái những trang thiết bị nặng cả 25 tấn.
Chúng ta dừng lại tại một trạm nghỉ ở South Carolina, và một
tấm biển báo cho biết rằng các nhà vệ sinh được “tự động hoàn toàn” - mọi thứ từ
bồn cầu, tới bồn tiểu, tới xà phòng rửa tay, tới vòi nước, tới máy hong khô
tay, và dụng cụ đựng khăn giấy đều là tự động và ta chỉ cần vẩy tay là sẽ được
phục vụ xả nước, hay chùi, hay một chút nước xà phòng.
Lại một lần nữa, đây là một tiến bộ công nghệ sẽ làm cho thế
hệ sống trước chúng ta chỉ vài thập kỷ ngạc nhiên thích thú. Nhưng lý do của việc
áp dụng những thiết bị tự động này có mặt tối của nó. Trong quá khứ, người ta sẽ
cuộn hàng đống khăn giấy rồi ném vào bồn cầu và các bồn rửa, và để vòi nước chảy
mà không thèm tắt, hoặc xả nước toilet liên tục làm cho nhà vệ sinh ngập lụt,
và hành xử theo kiểu rất phá hoại. Và đánh giá từ những biển báo tôi nhìn thấy ở
nhiều nhà vệ sinh công cộng - yêu cầu người ta không xả khăn giấy trong bồn cầu
- chứng tỏ hành động này vẫn diễn ra một cách thường xuyên.
Thiết bị nhả nước xà phòng tự động và nhả khăn giấy tự động
không chỉ tiện lợi và vệ sinh, chúng cũng điều chỉnh và kiểm soát lượng sản phẩm
được nhả ra. Người ta thì tham lam và ích kỷ, và sẽ thoải mái lấy nhiều khăn giấy
hay nước xà phòng hơn mức thực sự cần thiết, chả thèm nghĩ gì về phí tổn hay sự
bất tiện của những người khác khi hết nước xà phòng hoặc hết giấy.
Điều tương tự cũng đúng trong sản xuất, thậm chí cả trong
bán lẻ. Người ta lo ngại rằng những công
việc được trả lương tối thiểu trong các nhà hàng đồ ăn nhanh có thể sẽ không
còn khi các ki-ốt thay thế cho những người nhận đặt món, và các máy móc tự động
sẽ làm việc đảo thịt viên và chiên khoai tây. Và trong thực tế, một phần của
chuyện này là để tiết kiệm tiền, trong một thời đại mà các nhân công không có kỹ
năng nhận lương ở mức tối thiểu đang đòi hỏi mức lương 15 đô la một giờ - một dấu
hiệu khác của sự tham lam và ích kỷ của chúng ta. Tất cả chúng ta đều tin là
chúng ta đáng được hưởng một lượng thu nhập nhất định bất chấp sự thiếu kỹ năng
hay tình thần làm việc. Các bạn nghĩ xem ý tưởng “thu nhập tối thiểu bắt buộc”
là từ đâu ra?
Nhưng đứng ở vế khách hàng của phương trình này, tất cả
chúng ta đều lặng thinh vỗ tay tán thành những động thái chuyển sang dùng người
máy. Ki-ốt nhận đặt món sẽ chính xác hơn và dễ sử dụng hơn so với việc nói với
một người đứng sau quầy, mà có thể dùng trọng âm nặng hay chẳng nói được mấy tiếng
Anh. Không chỉ có thế, các ki-ốt còn nhanh hơn, khi chúng ta không phải đứng đợi
đằng sau một đồng chí công dân tự tôn nào đó, người cảm thấy rằng do họ đang đứng
ở đầu hàng nên tới lượt họ khiến cho mọi người khác phải đợi. Một lần nữa, sự
đê tiện trong bản tính con người lại ngóc cái đầu xấu xí của nó lên.
Và đồng ý là, đồ ăn nhanh là tồi tệ và chẳng ra gì, nhưng hầu
hết có chuyện này xảy ra là vì những người làm ra nó không làm việc tử tế cho lắm.
Tôi đã nhớ là trước đây, trong nhiều nhà hàng đồ ăn nhanh, có một trò trốn
tránh phải làm việc với máy chiên khoai tây, không ai muốn thả khoai xuống hay
vớt khoai lên vì họ sẽ bị bơ nóng bắn vào người. Kết quả là, thực sự không có
ai chiên khoai cho tới khi có cả đoàn khách đi vào bãi đỗ xe, đến lúc đó họ mới
vội vàng nhận các order khoai chiên, mà do đó khoai không được chiên đủ lâu.
Có nguyên một mục Subreddit tồn tại, nơi người ta đăng lên
những bức hình món bánh mì kẹp ăn nhanh của họ trông đáng ra phải như thế nào nếu
căn cứ vào hình trên menu, đem so với đống hỗn độn rác rưởi mà thực tế họ nhận
được trong hộp hoặc gói đồ ăn được giao. Tự động hóa sẽ giải quyết được vấn đề
này, và đồ ăn sẽ được chuẩn bị một cách nhất quán và hoàn hảo vào mọi lần, một
điều mà con người có vẻ như không còn hứng thú làm nữa, nhưng đã từng có lúc có
khả năng làm được.
Tất nhiên, cái cớ được những người làm việc ở những nơi như
thế đưa ra là, do tiền công thấp quá nên
chuyện họ làm không tử tế cũng là đương nhiên thôi. Tuy nhiên, tiền công trả ở
trong các nhà hàng và quán ăn vẫn luôn thấp tẹt trong suốt lịch sử tồn tại, ấy
thế mà chúng ta vẫn thường có khả năng có được những món ăn rất tử tế từ những
nơi này trong quá khứ, nhưng ngày nay thì không. Và kết quả là, ngày nay, chúng
ta có xu hướng chấp nhận dịch vụ và những sản phẩm chất lượng kém.
Ngay cả khi tiền công được trả cao, con người dường như cũng
không còn quan tâm tới chuyện làm việc cho tử tế. Người máy đã chiếm chỗ trong
nhiều ngành công nghiệp. Sản xuất ô tô ngày nay phần lớn đã được tự động hoá, hầu
hết là do cần thiết phải vậy. Trong quá khứ, xe hơi phần lớn được làm bằng tay,
ngay cả khi chúng được thực hiện trên một dây chuyền lắp ráp. Nếu xem những cuốn
phim cũ về các nhà máy lắp ráp ô tô, ta sẽ để ý thấy có hàng chục người ở mỗi
trạm và trên khắp nhà máy sẽ có hàng ngàn công nhân. Và hồi đó, đây là những
công việc được trả công cao hàng đầu ở trong cộng đồng.
Giống như các nhân viên đồ ăn nhanh ngày nay, những công
nhân ô tô hồi những năm 1970 đã quyết định là sẽ làm việc vớ vẩn cho tương ứng
với tiền lương được trả, và thế là chất lượng ô tô của Mỹ tuột dốc không phanh,
hầu hết là do lắp ráp kém. Ngày nay, chúng ta có các robot sơn ra những chiếc
xe đều tăm tắp và hoàn hảo. Các bộ phận thiết yếu và mang tính quyết định được
lắp ráp bởi người máy và không còn xảy ra tình trạng xe thiếu các bu-lông khi
đi đến cuối dây chuyền nữa. Ngày nay, không ai còn chấp nhận chất lượng lắp ráp
ô tô của những năm 1970, mà cũng không mong chờ chuyện đó xảy ra.
Ngành khoa học người máy thể hiện sự thất bại trong cách quản
lý của người Mỹ, thất bại của công nhân Mỹ, và thất bại của xã hội chúng ta nói
chung. Việc thúc đẩy sử dụng công nghệ robot không nhất thiết là do sự sẵn có của
nó, do chuyện giảm được nhân công, hay giảm được chi phí của nó, mà do một thực
tế là lao động dựa trên con người ghi nhận một thành tích chả ra gì, là lỗi của
cả nhân công lẫn trình độ quản lý.
Có lẽ là trong cái thế giới hoàn toàn mới mẻ của người máy ấy,
các chúa tể người máy của chúng ta cuối cùng sẽ uốn nắn chúng ta cho ra con người
và đặt chúng ta trở lại với công việc - lần này thì không được phép sai lầm và
lười nhác nữa. ref: https://livingstingy.blogspot.com