Bảo vệ trẻ em ở Canada

Trẻ em được ví như tương lai của đất nước. Thế nhưng có mấy ai hiểu rõ về cách cư xử và bảo vệ những mầm xanh đó như thế nào cho hợp lý và đúng cách. Những chia sẽ, trải nghiệm thực tế của mình ở Canada về cách người dân của họ đối xử và bảo vệ trẻ em theo một cách riêng để các bạn hình dung rõ hơn nhé.

Nhân tiện tối thứ 4 vừa rồi, cả nhà mình đi học một lớp về An toàn cho em bé, do Sở Y tế của Alberta tổ chức. Đoạn cô y tá minh họa cách xử lý khi em bé bị nghẹn rất sống động, nhưng mình ấn tượng nhất với lời dặn dò sau đó. Kể cả sau khi con đã hết nghẹn và trở lại bình thường, bố mẹ vẫn cần đưa con đến bệnh viện.

•  Thứ nhất là để bác sĩ kiểm tra vì có thể đường thở (khí quản, phổi) bị sưng hoặc tổn thương.
• Thứ hai, thông tin này mình hoàn toàn không tính đến, là để bệnh viện lưu hồ sơ sự việc. Vì sao?

Cái này mới quan trọng nè, vì trong quá trình đập vào lưng em bé để vật mắc trong họng bị rơi ra ngoài, bạn rất có thể khiến con mình bị bầm tím. Nếu một người khác nhìn thấy vết bầm đó, có thể là cô giáo, hàng xóm, hoặc một người bất kỳ, họ sẽ gọi 911 ngay lập tức. Cảnh sát và Tổ chức bảo vệ trẻ em sẽ vào cuộc. Và ít nhất một năm sau đó, cuộc sống của bạn sẽ điên đảo và vô cùng mệt mỏi với hai tổ chức này.

Khi các bé có cảm giác mình được an toàn, thì  khi lớn lên các bé sẽ trở nên bạo dạn, thân thiện, thích khám phá. 

Tổ chức bảo vệ trẻ em là một đơn vị hoạt động bằng tiền của chính phủ, và cực kì quyền lực. Hầu như tất cả mọi người đều có phần kiêng dè khi nhắc đến tổ chức này. Nhiệm vụ của họ là để bảo vệ trẻ em, và họ được trao quyền gần như tối thượng để thực hiện công việc của mình. Trường học, cảnh sát, các bộ ngành liên quan, thậm chí cả tòa án, đều phải nhún nhường và dẹp sang một bên để họ làm việc nếu họ lên tiếng yêu cầu. Một trong những nỗi sợ của người Việt kém tiếng Anh và không hòa nhập tốt với xã hội Canada khi nuôi con là con mình sẽ bị “bắt đi”.

Từ khi bé Cơm được hai tháng, mình đăng kí với một tổ chức cộng đồng để có family coach, hiểu nôm na là một người dẫn dắt mình trong các vấn đề nuôi con, đến nhà tuần một lần.

 Family coach của mình là bác Hazel 61 tuổi. Cả cuộc đời của bác dành cho việc nuôi trẻ con. Bác có hai người con ruột, nhận thêm hai người con nuôi. Hai người con nuôi của bác một bị mẹ đẻ bỏ lúc đã lên 5, một thì mẹ đẻ nghiện rượu và thuốc, dùng nhiều chất kích thích đến nỗi ảnh hưởng đến trí não của con, bỏ con ngay sau khi sinh. Không những thế, bác Hazel còn nhận nuôi hơn 40 trẻ từ nhỏ xíu mới biết đi đến tuổi thiếu niên, trong vai trò là foster mom. Foster parents chính là những người do Tổ chức bảo vệ trẻ em lựa chọn để nuôi những đứa trẻ họ tách ra khỏi những gia đình có vấn đề, trong khi chờ đợi xác minh, hoặc đợi quyết định xem đứa trẻ có nên tiếp tục ở với gia đình không. Nếu không, thì họ sẽ tiếp tục điều phối với các bên liên quan (cảnh sát, tòa án) để quyết định quyền nuôi trẻ, có thể là một người họ hàng muốn nuôi, hoặc một người hoàn toàn xa lạ muốn nhận con nuôi.

Phần lớn những đứa trẻ bác Hazel nhận nuôi đều đến từ những gia đình có vấn đề. Một cậu bé 7 tuổi, không biết bố là ai, mẹ làm nghề lao động tình dục, mẩu thuốc lá vứt vung vãi khắp nhà. Thằng bé hút thuốc, ngày đầu tiên đến nhà bác đã làm cháy luôn ngôi nhà đồ chơi bằng gỗ dựng ngoài vườn vì tàn thuốc. Một cô bé 12 tuổi thì ngày đầu tiên đến đã nổi cơn dằn dỗi, dọa đập vỡ luôn bình pha café nhà bác, và hơi tí là lên cơn bỏ nhà đi bụi. Có những trẻ bác nuôi trong một thời gian ngắn, có những trẻ ở với bác vài năm. Cô bé 12 tuổi đó thì kết cục có hậu, bây giờ làm kế toán và thường dẫn con đến nhà bác chơi, luôn nói với mọi người nhờ có bác Hazel mà đời mình thay đổi. Cậu bé 7 tuổi hút thuốc kia thì sau này người mẹ giành được quyền nuôi con, bác bảo mất liên lạc và cũng không muốn gặp lại, vì không biết gặp lại thì cậu bé ấy đã trở thành thế nào.

Cách đây mấy tuần trên Facebook rầm rộ vụ một cô bé lên mạng xã hội để lên án anh rể đánh đập. Nhiều người bàn tán rất hăng say, ai đúng, ai sai. Nhiều người lại nói, rồi cũng phải có ai nuôi cô bé ấy, bàn tán chẳng giải quyết được gì. Mình nghĩ, đúng là truyền thống “trong nhà đóng cửa bảo nhau” và nỗi sợ “vạch áo cho người xem lưng” của người Việt rất mạnh. Nếu có một tổ chức hoạt động độc lập bảo vệ trẻ em như ở Canada, thì những câu chuyện tương tự thế này sẽ được giải quyết rất đơn giản. Ít nhất là sẽ không có ai phải băn khoăn, kể cả cô bé có bị bạo hành thật, thì ai sẽ nuôi một đứa trẻ chưa đến tuổi thành niên?

Thật ra, Việt Nam có Ủy ban bảo vệ và chăm sóc trẻ em, một cơ quan thuộc chính phủ, được thành lập từ năm 1994. Tức là có những người đang ăn lương từ tiền thuế của người dân để làm nhiệm vụ bảo vệ trẻ em. Rất nhiều vụ bạo hành xảy ra, nào là từ cô trông trẻ ở mầm non, thầy cô giáo ở tiểu học, rồi bố mẹ người thân trong gia đình, nhưng hình như chưa khi nào thấy Ủy ban này tham gia hay lên tiếng một cách chính thức? Việt Nam cũng có Hội Liên hiệp phụ nữ, cũng hoạt động bằng tiền nhà nước, nhưng ngoài tuyên truyền sinh đẻ có kế hoạch và thi bé khỏe bé ngoan, hình như không mấy khi làm gì cụ thể để bảo vệ trẻ em khi có vấn đề?

Hồi còn ở nhà chồng, nhà trong ngõ nhỏ nên hàng xóm to tiếng là nghe thấy hết. Cứ đến tầm 6 giờ tối là khắp ngõ vang vọng tiếng quát con, đánh con ten tét của một bà mẹ ép đứa con nhỏ ăn, ép đứa con lớn học. Nghe hết ngày này qua ngày khác, có một ngày mình thấy bức xúc trào dâng, định đi ra xem đấy là nhà nào, thì mẹ chồng mình lừ mắt ngay “đừng có can thiệp”. Hoặc thỉnh thoảng ra công viên, mình lại thấy có người mẹ đang đánh con bùm bụp như đánh kẻ thù, đứa trẻ khóc lóc thảm thiết, mà người xung quanh thản nhiên đi lại, có người lén nhìn một cách ái ngại, nhưng tuyệt nhiên không có ai lên tiếng. Những lúc đó, thật ước ao là có một số điện thoại để gọi, một tổ chức nào đó để cầu cứu, một đơn vị nào đó sẽ đứng ra. Ở Việt Nam làm người tốt rất khó. Ở Canada thì làm người tốt rất dễ. Chỉ cần nhấc điện thoại lên, đứng ở xa xa, không ảnh hưởng gì đến sự an toàn của bản thân, là bạn đã làm tròn nghĩa vụ công dân và không hổ thẹn với lương tâm của mình.

Bé Cơm giờ đã gần 7 tháng, rất thích được người khác chú ý. Đi đến chỗ đông người là vung tay vung chân, cười hớn ha hớn hở. Có ai hỏi chuyện là đon đả cười đáp lại ngay. Bác Hazel nói được như vậy là vì em bé cảm thấy mình được an toàn, rằng thế giới này là một nơi dễ chịu. Đó là kết quả của attachment parenting, kiểu nuôi con mà mình hết sức tin theo và đã nhiều lần chia sẻ. Một em bé được bố mẹ và người thân hồi đáp (respond) ngay khi khóc thì sẽ có cảm giác mình được an toàn, và khi lớn lên sẽ bạo dạn, thân thiên, thích khám phá.
Mình rất mừng vì có vẻ như những điều mình thực hành bắt đầu cho kết quả. Đi đâu Cơm cũng được mọi người xuýt xoa khen là một em bé vui vẻ.

Nhưng rồi lại nghĩ đến việc một đứa trẻ bị đánh không thương tiếc mà những người xung quanh đều nhắm mắt làm ngơ, hoặc nghĩ “mình can một lần nhưng nó vẫn ở với bố mẹ nó thôi”, giống như trường hợp cô bé kể trên, thì làm sao lớn lên với niềm tin vào thế giới và con người được?                    (ref: Van Nguyen)         

Trẻ em luôn muốn khám phá những điều mình thích